RİSK DEĞERLENDİRMESİ

Afete hazır ve/veya dirençli kamu kurum ve kuruluşları ile işyerleri oluşturmanın yolu risklerin belirlenmesinden geçer. Kamu kurum ve kuruluşları ile işyerine ait açık ve kapalı mekanları etkileyebilecek afet türleri ve mümkünse etki dereceleri belirlenmelidir.

Doğal Afetler
• Atmosferik (örnek: fırtına, don, kuraklık vb.)
• Hidrolojik (örnek: sel, çığ buzulların erimesi vb.)
• Jeolojik (örnek: deprem, toprak kayması, yanardağ patlaması vb.)
• Biyolojik (örnek: salgın, canlı türlerinin yok olması vb.)

İnsan Kaynaklı Afetler
• Yangın
• Savaş
• Kazalar (örnek: trafik kazaları, uçak düşmesi, deniz kazaları vb.)
• Patlamalar

Teknolojik Afetler
• Yangın
• Patlama
• Zehirli maddelerin sızması
• Kirlilik

Benzer şekilde kamu kurum ve kuruluşları ile özele ait her türlü işyerlerinin açık ve kapalı mekanlarında oluşabilecek yapısal ve yapısal olmayan riskler belirlenmelidir. Afetler yanında, gaz kaçağı, yıldırım düşmesi, sabotaj, iş kazaları, iletişim ve haberleşme sorunları, tehlikeli ve/veya kimyasal maddeler, bunlardan kaynaklanabilecek sızıntı, kirlenme ve yangınlar, kazan patlaması, çevreye verilebilecek zarar, vb tehlike ve riskler mutlaka göz önüne alınmalıdır.

Bu belirlemeler için ilgili personel ile toplantı(lar) yapılır ve bu personel gerekirse “Afet Ekibi” adıyla görevlendirilir.

Her oda/salon/bölüm/depo/atölye için en güvenli ve riskli yerler belirlenir. Belirlenen bu yerler, bina/işyeri krokisi üzerinde işaretlenir ve ilgili yerlerde herkesin görebileceği kısma asılır. Belirlenen güvenli ve riskli yerlere göre oda/salon/bölüm/depo/atölyeden ve sonrada binadan alternatif çıkış yolları belirlenir.

Binanın/işyerinin kat ve vaziyet planları hazırlanmalı ve görülebilir bir yere asılmalı, açık ve kapalı alanlar için müdahale planları yapılmalı, eğitimler takvimlendirilmeli ve mutlaka tüm personele verilmelidir.

Isıtma, havalandırma, vb sistemlerin kontrolleri düzenli yapılmalı ve afet anında nasıl kapanacağı ilgili herkese öğretilmelidir. Afet sonrası çalışanların evlerine gidememe durumları düşünülerek, alternatif ulaşım imkanları ile ilgili gerekli tedbirler alınmalıdır.

Çalışanlarla beraber düşünerek, yeterli miktarda temel ihtiyaç malzemesi bulunduğundan, bunların sağlıklı bir şekilde depolanıp, saklandığından emin ol. Afet ve acil durum sonrası ihtiyaç duyulabilecek malzemeler belirlenmeli, depolanma imkanı ve gerekliliği olanlar uygun şekilde depolanmalı, depolanamayanların nasıl temin edileceği planlanmalıdır.

Belirlenen riskleri azaltıcı veya ortadan kaldırıcı zarar azaltma önlemlerini al veya gerekli müdahale ekiplerini hazır tut.

Tüm personelinin ve özellikle afet sonrası yapılması gereken işler için ekip oluştur ve bunların eğitimlerini düzenli olarak aldır.

Yılda en az bir kere olmak üzere, mümkünse daha fazla sayıda tüm personelin katıldığı tatbikatlar düzenlenmelidir. Her tatbikatın senaryosu farklı ve mümkün olduğu kadar detaylı olmalıdır. Tatbikatlarda, herkesin görevini tam olarak yapıp yapmadığı ciddi bir şekilde gözlenmeli, tespit edilen eksiklerin giderilmesi için gerekirse eğitimler yinelenmelidir.

NELER YAPILMALI

• Önemli dokümanların/evrakların birer kopyası kurumun/firmanın/tesisin diğer şubelerinde veya güvenli bir yerde yedekli mi ?
• Kurumda/İşyerinde oluşabilecek veya etkileyebilecek tehlikeler belirlendi mi ?
• Kurumda/İşyerinde tüm tehlikeleri içeren bir Afet Acil Yardım Planı var mı ?
• Kurumda/İşyerinde oluşabilecek tehlikelerle ilgili zarar azaltma planı var mı ?
• Kurumun/İşyerinin yapısal unsurlarında zayıflık oluşturabilecek herhangi bir durum olup olmadığı düzenli olarak kontrol ediliyor mu ?
• Araç-gereç, makine ve mobilyalar, masa üstünde yer alan ve ağır olan eşyalar sabitlenmiş midir ?
• Baş seviyesinin üstünde olan ya da tavanda asılı duran eşyalar sabitlenmiş midir ?
• Elektrikli aletler sabitlenmiş midir ?
• Elektrikli aletler kesintisiz güç kaynağı veya jeneratörle desteklenmekte midir ?
• Bütün zehirli, yanıcı ve tehlikeli maddelerin SİYA (Sınırla, izole et, Yok et, Ayır) kuralına bağlı olarak kapalı, sağlam kutular içinde, depremde dökülmeyecek şekilde tutulmaları sağlanmış mıdır ?
• Afet ve acil durum prosedürleri konusunda personel yeterli eğitim aldı mı ?
• Afet Acil Yardım Planı yeterli sıklıkta uygulanıyor mu? Gerekli değişiklikler, plan üzerinde yapılıyor mu ?
• Sorumlu ve görevli personel, Afet Acil Yardım Planı’nın nerede olduğunu biliyor mu ?
• İşe yeni başlayan personel, Afet Acil Yardım Planı üzerinde gerekli eğitimleri alıyor mu?
• İdari personel, acil durum olduktan ve gerekli birime telefonla ulaştıktan ne kadar zaman sonra yardım gelebileceğini biliyor mu ?
• Personel, yardım gelene kadar acil durumlarla ilgilenecek eğitimi aldı mı ?
• Çalışanlar ve aileleri için eğitim ve bilinçlenme programları düzenleniyor mu ?
• Personelden acil durum amaçlı özel eğitim alan kimse var mı ?
• Kurumun/Tesisin kat ve vaziyet planları kolayca ulaşılabilir bir yerde mi ?
• Kurumun/Tesisin kat ve vaziyet planları kolayca anlaşılabilir şekilde mi ?
• Herhangi bir afet veya acil durum halinde kullanılabilecek haberleşme sistemleri mesai saati içi ve dışı olarak belirlenmiş mi ?
• Acil durum telefonları tek tuşla otomatik aramaya ayarlanmış durumda mı ?
• Acil servis numaraları (itfaiye, ambulans, polis) tüm çalışanlar tarafından kolayca görülebilecek bir yerde mi ?
• Kurumun/Tesisin açık ve kapalı alanları için ayrı ayrı müdahale planı var mı ?
• Müdahale aşaması için gerekli komuta, kontrol ve koordinasyon sistemi kurulmuş mu ?
• Gerekli ekipler teşkil edildi mi ? Ekip lideri ve ekip üyeleri görev tanımları net mi ?
• Tahliye planları var mı ?
• Tahliye planına göre tüm personel üzerine düşen görevi biliyor mu ?
• Tahliye sırasında personeli güvenli bölgeye taşıyacak yeterli araç var mı ?
• Yerel güvenlik birimlerinde ve itfaiyede kurumun/tesisin genel vaziyet planı var mı ?
• Amirler, güvenlik birimlerini ve itfaiyeyi, tanıma amaçlı gezi için yıllık olarak tesise davet ediyor mu ?
• Kurumda/Tesiste yangın, tahliye ve kurtarma tatbikatları yoğun insan ve/veya araç trafiği olduğu zamanlarda mı yapılıyor ?
• Afet veya acil durum, personel servis araçlarında olduğu zaman gerçekleşirse ne yapılacağına dair plan var mı ?
• Normal zamanda ve mesai saatleri dışında kilitli kapıların anahtarları kimlerde veya nerede duruyor? Afet ve acil durumda ulaşılabilirliği sağlanmış mı ?